2011 йил ўсмирлар терма жамоамизнинг Мексика майдонларида кўрсатган ажойиб ўйинлари билан ёдда қоладиган бўлди. Ўсмирларимиз ўзбек футболи тарихида ўзига хос ўчмас из қолдиришди. "Чемпион” газетасининг отахон журналисти Ҳасанали отанинг мақоласидаги бир гапи эътиборимни тортди, "Уругвайлик ўсмирлар улғайиб Форлан ёки Суарес бўлишади, бизникилар нари борса Гейнрих ёки Жеперов бўлишади”. Нима учун деган ҳақли савол туғилади. Наҳот гуруҳда қолдириб кетганимиз чехлар улғайиб биздан ўтиб кетишса, ёки ўша австралияликлар ҳам катталар ўртасидаги жаҳон чемпионати йўлланмасини биздан тортиб олишса. Ишонгим келмайди. Ишонмайсиза... Ўз вақтида ёшлар ўртасидаги БАА-2003 жаҳон чемпионатида Инеьста, Маскерано, Тевес ва Кавенагилар билан тенгма тенг ўйнай олган, футболчиларимизни ҳозирги аҳволини билсангиз керак. Аргентина дарвозасига жаримадан чиройли гол уриб, аргентиналик мухлислар олдига бориб, "эшитилмаяпти” деган нишонлаган Гейнрих Россия биринчи дивизиони кўригидан ўта олмай, Ж.Кореяда захира ўйинчисига айланган. Турнирда терма жамоамизнинг ўзига хос кашфиётига айланган Қўзибоев биринчи лигада ўз ризқини териб юрибди, ёки Зейтуллаев Италиянинг ярим ҳаваскор клуби ўйинчисига айланган. Асосий ўйинчилар ҳисобланган И.Иномов, И.Суюнов, Р.Қодиров, Э.Магдеев ва М.Ҳолиқовлар ҳозирги терма жамоа савиясига жавоб бера олмайди. Яқинда Миср-2009да жаҳон чемпионатида иштирок этиб қайтган, ёшларимиздан битта ҳам футболчи миллий терма жамоадан чақирув қоғози олмай, йил бошида Катар майдонларида бўлиб ўтган Осиё чемпионатида иштирок этишмади. Ахир Убайдуллаев шогирдлари ёшлар ўртасидаги Осиё чемпионатида 2-ўринни эгаллаган пайти, терма жамоамиз келажаги сифатида кўрсатилган эдику. Нима ҳалақит берди?! Ўсмирларимизнинг ҳам бошига шу кунлар тушмаслигига ким кафолат беради. Ёшларимизда улғайган сари пасайиш кузатилиш сабабларини ўрганиб кўрайлик.


Биринчиси- бу мотивициянинг йўқолиши ёки моддий таъминланиш деб атасак бўлади. Футболчи бўлишни орзу қилган болакайнинг орзуси икки қаватли данғиллама ҳовли ва иномарка машина бўлиши табиий. Бу орзулар аста секин руёбга чиққандан кейин, ўз устида ишлашдан тўхтай бошлашади. Бу ҳолатни менталитет билан боғламаган бўлардим. Эсингизда бўлса Одил Аҳмедов "Гол” кўрсатувида "футболчи ўз устида ишлашдан тўхтамаслиги керак” деб жуда кўп такрорлади. Украина билан ўйинни кўриб туриб, терма жамоамиз таркибида фақат биттагина Одил Аҳмедов евростандарт ўйинчи эканлигини англадим. Тўпни сақлай олиши, корпусни тўғри қўя олиши, майдонни кўра олиши ва хотиржамлик билан ҳаракат қилишини кузатдим. Олдинга Пахтакордаги Одилдан анча ўсганига гувоҳ бўлдим. Аҳмедовнинг Тимошук ўзини кўрсата олган Баварияда ёки шов – шувларга сабабчи Лондоннинг Арсеналида ҳам йўқолиб қолмайди. Яқинда ўз таътилини қайсидир оролларда ўтказаётган Карим Бензаманинг интервьюсини ўқидим, "таътил вақтида жисмоний ҳолатимни сақлаб туриш учун, ҳар куни сузиш, югуриш машқларини бажариб тураман” деган. Бизни футболчиларимиз кўпчилиги кундалик ҳаёти тартибсиз ўтади, таътиллари ҳақида гапиришга ҳожат йўқ бўлса керак. Амкар вариантини қолдириб, молиявий жиҳатдан Қурувчини танлаган Жеперов ва Копадзенинг позициясини умуман оқламайман. Зенитда оладиган маошидан анча кам бўлса ҳам, Арсеналга ўтишга интилган Аршавинни тўғри қилган деб биламан. Ўсмирларимиз "юлдузлик касали”га учрамасдан, ўз устида тинмасдан меҳнат қилсалар, албатта жаҳон миқёсдаги футболчилар юртимиздан етишиб чиқади. Буларнинг барчаси футболчининг ўзига боғлиқ,


Иккинчиси – бу албатта юртимиздаги мураббийлар савияси. Бизда футболчини роботга айлантириб қўядиган мураббийлар кўпроқ. Футболчини ички потенциалидан фойдалана олиш, унинг ўз кучига бўлган ишончини ошириш каби ҳолатларда юртимиздаги мураббийлар бирмунча оқсайдилар. Тарихда 17 ёшида жаҳон чемпиони бўла олган Пелелар бор, 19 ёшли Неймар Европа грандлари ўртасида талаш бўляпти, бизда нима учун ёш ўсмир катталар орасида ҳеч нима қила олмайди?! Ўз имкониятларини чамалай олиши учун ўсмирларимизга ўз клубларида имконият берилиши керак. Голланд футболи гроссмайстери Гусс Хиддинк Ж.Корея терма жамоаси бош мураббий бўлган пайтлари ундан "Корея футболининг сизга ёқмаган томонлари нималардан иборат деганида, мени ҳайратлантирган ҳолат стол атрофидами ёки бошқа жойларда ким олдин келишидан қатъий назар ёш катталар бошида ўтириши керак деган, яъни катталар билан ёшлар алоҳида бўлишлари керак тартибни кўриб, уни йўқ қилишга ҳаракат қилдим, чунки бу нарса ёш футболчиларнинг муҳитга кўникиб кетишларига жуда катта ҳалақит беради деган эди”. Ёш футболчиларни катталар муҳитига мослаштира олишда, имкониятларини тўлиқ очиб беришларида мураббийларнинг роли катта. Бу борада "Олмалиқ” бош мураббийи И.Шквиринни амалга ошираётган ишлари мақтовга сазовор, З.Пиримов, Д.Раҳматуллаев, С.Мустафоев, А. Хожиакбаров, О.Зотеев ва Ф. Нурлибоев каби бир қатор ёш футболчилар клубнинг асосий ўйинчиларига айланишган ва миллий, олимпия терма жамоамизга номзод футболчилар саналишади.


Шунингдек, ўсмирларимизга соғлом рақобат яратиб беришлар керак. Убайдуллаев Осиё чемпионатидаги футболчилари, яъни ёшлигидан ўзи тарбиялаб келган "болалари” билан жаҳон чемпионатида қатнашди. Ахир қанча Каримову, Тўраевлар имконият берилмай қолиб кетишган. Кўпчилик Евстафеев Муҳаммаджон Абдуллаевни Мексикага олиб кетмагани учун танқид қилишди, лекин Давлатбек Ёрбеков рақобатда ютиб чиққанини кўрдик. Республикамиз иқтидорларга бой ўлка, узоқ қишлоқларда қанчадан қанча Махсаталиевлар ўз имкониятини кутишмоқда. Уларни излаб топишимиз, шароит яратиб бериш ҳар бир футболга бефарқ бўлмаган инсоннинг вазифасидир. Яна бир масала Осиё кубогидан қониқарли натижа билан қайтган В.Абрамовдан Сиз олдин Трактор ва Локомативда бош мураббий бўлгансиз, олдин нима учун "барса” услубини қўлламагансиз деган саволга, албатта биринчи навбатда ижрочилар маҳоратига боғлиқ, қолаверса мамлакатимизда стадионларда ўз ўйинингни кўрсатишни иложи йўқ деган эди. Биз ўсмирлар терма жамоамизнинг ўйинларини Пахтакор стадионида ва Мексика майдонларида кўрдик, энди уларнинг Хоразм ёки Металлург стадионида ҳам мазмунли ўйин кўрсатишини тасаввур қилиб кўринг. Ҳозирги кунда ҳукумат томонидан янги стадионларлар барпо этишга, эскиларини замонавий услубларда таъмирлашга, жаҳон талабларига жавоб берадиган "А” тоифадаги стадионларни кўпайтиришга катта эътибор қаратган. Бу албатта ёш футболчиларнинг маҳоратини оширишига ёрдам беради.


Биз ўсмирлар терма жамоамизнинг жаҳон чемпионатларида бундан-да яхшироқ натижа кўрсатишларини ҳоҳлаймиз. Уларни нафақат сақлаб қолиш, балки янада чиройли ва мазмунли ўйин кўрсатишлари учун нималарга эътибор қаратиш керак деб ўйлайсиз ёки нималар ҳалақит бериши мумкин. Сизларни фикрларингизни кутиб қоламан. Зеро миллат футболи ривожи учун ёзилган ҳар қандай таклиф ва танқид беэътибор қолмайди. Саломат бўлинг!