| Наш опрос |
| | |
 |
| Статистика |
|
Онлайн всего: 1 Гостей: 1 Пользователей: 0 | |
|
| Форма входа |
| | |
|
| Календарь |
| | |
|
| Архив записей |
| | |
|
|
 | |  |
| Главная » 2011 » Август » 15 » Туркча кубок ўтказиш модели ёхуд қуйи лигаларга ҳам эътибор қаратиш керак
11:30 Туркча кубок ўтказиш модели ёхуд қуйи лигаларга ҳам эътибор қаратиш керак |
Яқинда ПФЛ томонидан кейинги йил ҳам миллий чемпионатимиз формати ўзгартирилмаслиги маълум қилинди. Биласиз, якунига етган мавсумда олий лига баҳсларида 14та жамоа иштирок этди. Чемпионат эса 26 турдан иборат бўлди. 26та ўйин бир йил учун кам, шу боис жамоалар сонини ошириш ёки плей-офф системаси орқали ғолибни аниқлаш ва шу орқали ўйинлар сонини кўпайтириш керак деган таклифлар ҳам илгари сурилди. Замонавий футболда бир мавсумда 26та ўйин ўтказиш профессионал футбол клуби учун ҳам камликқилади. Тўғри, футболчиларимизнинг Ўзбекистон Кубоги ва Осиё турнирлари шунингдек, турли терма жамоаларда майдонга тушиши мумкинлигини назарда тутсак, бу кўрсаткич бироз ошиши мумкин. Лекин бу ҳам фақатгина эҳтимолли ҳолат. Негаки ҳамма футболчи ҳам терма либосини кийиш бахтига муяссар бўлавермайди, қолаверса барча клубларимиз халқаро даражадаги мусобақаларда иштирок эта олишмайди.
Футболи ривожланган мамлакатларда футболчилар мавсум давомида ўртача 50-60та учрашувда майдонга тушишади. Энди ўзингиз таққослайверинг. Футбол тобора атлетизмга айланиб бораётган бугунги кунда асосий урғуни ўйин амалиётига қаратмасдан туриб қандай қилиб халқаро даражадаги мусобақаларда муваффақият қозонишимиз мумкин. Айни пайтда олий лигада 14тадан ортиқ жамоани ўйнатишнинг имконияти йўқ экан демак, ўйинлар сонини кўпайтиришнинг бошқа йўлларини излаш керак. Масалан, ўтган ҳафта Туркияда Кубок учрашувлари бўлиб ўтди. Одатда Кубок ўйинлари деганда плей-офф тизимида ўтказиладиган, якунда бир учрашувдан иборат финал ўйинида Кубок соҳибининг аниқланиши ва ҳар бир мамлакатда нуфузи жиҳатдан миллий чемпионатдан кейинги ўринда турадиган мусобақани кўз олдимизга келтирамиз. Қанчалик муҳимлиги ҳақида бонг урилса ҳам Англиядаги АФА Кубоги ёки Англия Лигаси Кубогининг нуфузи барибир премьер-лига даражасидан паст. Ҳатто "Манчестер Юнайтед” яқин-яқингача Кубок ўйинларини менсимай қатнашишдан бош тортиб келган. Баъзида учинчими ё тўртинчи (бизда ҳали бери бундай лигалар бўлмаса керак, ўзи иккинчи лигага вилоят лигасими ёки иккинчи лигами деб ном беришни ҳам билмай юрибмиз) дивизион жамоаси «Реал»га ўхшаган грандларни ютиб қўйса ҳамки бунга нисбатан кескин реакцияни кўрмаймиз. Чунки Кубок учрашувлари худди биздаги каби кўпгина давлатларда иккинчи даражали ҳисобланади.
ТУРКИЯ КУБОГИ ҲАҚИДА
1962 йилда ташкил этилган.
Амалдаги чемпион – «Трабзонспор»
Энг кўп ютган жамоа – «Галатасарой»14 марта
ТАРИХИ
Туркия Кубоги биринчи марта 1962-63 мавсумларда ўтказилган. Илк финал учрашуви икки ўйиндан иборат бўлиб уй-сафар тизимида ўтказилган. Дастлабки финал учрашуви Истамбулнинг икки гранд жамоаси - «Галатасарой» ва «Фенербахче» ўртасида бўлиб ўтган. Ҳар иккала баҳсда ҳам «Галатасарой» бир хил (2:1) ҳисобда ғалаба қозонган. 2000 йилдан бошлаб ғолиб битта учрашувда бетараф майдонда аниқланадиган бўлди. Бу мусобақа 1962 йилдан 1980 йилгача Туркия Кубоги (Türkiye Kupasi), 1980 йилдан 1992 йилгача эса Федерация Кубоги (Federasyon Kupasi) деб аталган. 1993 йилдан яна аввалги номига қайтди. 2005 йилда Туркия футбол федерацияси Бельгиянинг Fortis банки билан шартнома имзолагач, мусобақа номи Туркия Fortis Кубоги (Fortis Türkiye Kupasi) бўлиб ўзгарди. 2009 йили ҳомийлар розилиги билан яна қайтадан эски номга қайтарилди.
ЎТКАЗИЛИШ ТАРТИБИ
Бу турнирда Туркиянинг учта лигасидан 54та жамоа қатнашади. Супер ва биринчи лигадан 18тадан клуб, иккинчи лигадан 10та клуб ва учинчи лигадан 8та клуб қатнашади.
Биринчи раунд. Биринчи раунд битта учрашувдан иборат бўлиб, мезбон қуръа ташлаш йўли билан аниқланади. Бунда ўйинлар биринчи, иккинчи ва учинчи лиганинг 36 жамоаси ўртасида бўлиб ўтади.
Иккинчи раунд. Кейинги рануд ҳам битта учрашувдан иборат бўлиб, мезбон қуръа ташлаш йўли билан аниқланади. Баҳслар биринчи раундда Қолиб чиққан 18та клуб ва супер лигада 5-18-ўринларни эгаллаган 14 жамоа ўртасида бўлиб ўтади.
Гуруҳ босқичи. Ундан кейин гуруҳ босқичи бошланади. Бунда иккинчи раунддаги 16та Ғолиб жамоа ва супер лигадаги юқори тўртлик клублари кураш олиб боришади. 20та жамоа 5тадан 4 гуруҳга бўлинган ҳолда ўйнайди. Ўйинлар икки даврадан иборат уй-меҳмон тизимида ўтказилади. Ҳар бир гуруҳдан юқори икки ўринни банд этган жамоалар кейинги босқичга йўл олишади. Ундан кейин чорак финал (икки ўйиндан иборат уй-меҳмон тизимида) ўйналади. Ярим финал ҳам икки ўйиндан иборат ўй-меҳмон тизимида ўтказилади. Ва ниҳоят ҳал қилувчи финал учрашуви бетараф майдонда бўлиб ўтади
Натижа. Туркия Кубоги ғолиби Европа Лигасига йўлланмани қўлга киритади. Агар Кубок соҳиби мамлакат чемпионлигини ҳам қўлга киритса, у ҳолда Кубок финалчиси унинг ўрнига Европа Лигасида иштирок этади.
БИЗДА ҚАНДАЙ БЎЛГАНИ МАЪҚУЛ?
Демак, туркларда тўртта лига клублари ушбу турнирда иштирок этишади. Бизда эса ҳозир учта лига мавжуд. Олий лигада юқорида таъкидлаб ўтганимиздек 14та, биринчи лигадан 24 (Шарқий ва ҳарбий минтақадан 12 тадан) жамоа қатнашади. Иккинчи лига баҳслари эса вилоятлар миқёсида ўтказилиши боис жамоалар сони ҳақида бир нарса дейиш қийин. Масалан, Тошкент шаҳри, Қашқардарё вилояти ва водийда ҳақиқатдан ҳам иккинчи лига баҳслари ўтказилади. Лекин Жиззах, Хоразм, Сурхондарё вилоятларида-чи? Шунингдек, бизда яқинда ташкил этилиши маълум қилинган ёшлар лигаси ҳам бор. Демак, уларни ҳам янгича кўринишдаги Кубок баҳсларига жалб қилиш мумкин. Фақат аввал бу лига экспрементал лига йўлга тушиб олиши керак. Негаки бизда айтилган гапларнинг ҳаммасига ҳам амал қилинмаган. Энди янгича форматдаги Кубокда ёшлар лигаси жамоалари мустақил тарзда лигада эришган ўрнига қараб иштирок этишса, бу ҳолат уларда ҳам қўшимча иштиёқни ўйғотади. Катталар жамоаси билан ўйнайди. Тасаввур қилинг, бош мураббий ишончига кира олмаган ёш футболчи Кубокда асосий жамоага қарши рўбарў келиб қолса, асосий таркибга лойиқ билмаётган устозига ўзини эслатиб қўйиш имкониятига эга бўлади. Бундан келиб чиқиб, Ўзбекистон Кубоги янгича формати қуйидагича бўлади:
Биринчи босқич. Биринчи лигадан 24та, барча вилоятлар, Қорақалпоғистон ва Тошкент шаҳар лигасидан 14та ҳамда ёшлар лигасида юқори ўринни эгалаган 6 жамоа (жами 44та) қатнашади. 44та жамоа иккига бўлинган ҳолда бир ўйиндан иборат плей-офф тизимида ўйнайди. Мезбон қуръа ташлаш йўли билан аниқланади. Кейинги босқичга 22 та жамоа йўл олади.
Иккинчи босқич. Биринчи босқичдан эсон-омон ўтиб олган 22та жамоа ва олий лигада 5-14-ўринларни олган (жами 32та) клублар ўртасида бўлиб ўтади. Юқоридаги каби бунда ҳам ғолиб бир учрашувда аниқланади. Натижада 16та жамоа кейинги босқичга йўл олади.
Гуруҳ босқичи. Иккинчи босқичда ғолиб чиққан 16та жамоа ҳамда олий лигадаги кучли тўртлик вакиллари қўшилиб, 20та жамоа бўлади. Клублар бештадан тўртта гуруҳга ажратилади. Томонлар икки даврадан иборат уй-меҳмон тизимида ўйнашади. Ҳар бир гуруҳда биринчи ва иккинчи ўринни эгаллаган жамоалар кейинги босқичга йўл олади.
Чорак финал: Гуруҳлардаги дастлабки икки ўринни олган саккиз жамоа плей-офф тарзида куч синашади.
Ярим финал: Чорак финалда ғолиб бўлган тўртта жамоа плей-офф учрашувларини ўтказади.
Финал: Кубокнинг ҳал қилувчи финал ўйини ярим финалда ғалаба қозонган жамоалар ўртасида нейтрал майдонда ўтказилади.
АГАР УШБУ ФОРМАТГА ЎТИЛСА…
Биринчидан, ўйинлар сони ортиши натижасида футболчиларда кўпроқ ўйин ўтказиш имконияти пайдо бўлади. Захирада қолиб кетаётган ёш футболчилар учун ўйин амалиётини оширишга йўл очилади.
Иккинчидан, қуйи лигаларга бўлган эътибор ошади, шунингдек, иштирокчи жамоалар томонидан ҳам катта қизиқиш пайдо бўлади. Эътибордан четда қолиб кетган туманларга яна футбол қайтишига, футболнинг янада оммавийлашишига сабаб бўлади. Ҳаваскор жамоаларда олий лиганинг кучли клублари билан ўзаро ўйинда куч синашиш имконияти туғилади. Масалан, Ўзбекистон Кубогида Жарқўрғоннинг "Нефтчи” жамоаси билан "Насаф” ўртасидаги ўйин қашқардарёликлар учун унчалик аҳамиятли эмасдир. Лекин бу нарса Жарқўрғон ва унга яқин атрофда жойлашган ҳудудларда яшовчилар учун катта футбол нафасини ҳис этишига сабаб бўлади. Оддий мисол, ўтган мавсум «Пахтакор»нинг Сурхондарёга келиб «Динамо-Ҳамкор» билан куч синашишига термизликлар муҳим воқеилик сифатида қарашганди. Ҳозир пойтахтга Месси ва Роналду каби юлдузларнинг ташрифи оддий ҳол сифатида баҳоланса, миллий термамизда ўйнайдиган Гейнрих ёки Одил Аҳмедовнинг ўйинини стадиондан туриб кузатиш нукуслик ёки термизлик мухлислар учун катта байрам. Энг муҳими, «йўқотилган» футбол ҳудудлари чегарасини қайтадан тикалймиз ва янада кенгайтирамиз.
Учинчидан, янги истеъдодларнинг ўзларини кўрсатиши учун яхшигина имконият туғилади. Тошкентга келиб, "Пахтакор” ёки "Бунёдкор” футбол мактабида ўйнаш учун шароити тўғри келмаётган истеъдодлар кўп, балки уларда ўзини кўрсатиш учун вақтида имконият берилмагандир. Кимнинг нимага қодир эканлигини майдонда кўриш, баҳолаш учун бу мусобақа айни муддао бўлади.
ХУЛОСА ЎРНИДА
Ўзбекистон Кубогини янгича тизимда ўтказишни футболимиз мутассадилари бош қотириб кўришса мақсадга мувофиқ бўларди. Эҳтимол, кўпчиликда ҳаваскор жамоаларни ўйнатгандан нима фойда, бунақада турнирнинг савияси пасайиб кетади-ку деган фикр пайдо бўлиши мумкин. Лекин шу йўл орқали футболга оммавий қизиқишни ва Кубок ўйинларининг аҳамиятини оширишнинг иложи бор. Масалан, Англияда АФА Кубогида иштирокчилар сони чегараланмаган. Ҳатто ҳавоскор жамоалар ҳам бемалол иштирок этиши имкониятига эга. Маълумотларга қараганда, ушбу турнирда ҳар йили 700дан ортиқ жамоа қатнашаркан. Сўнгги марта 762та жамоа АФА Кубогида ўз омадини синаб кўрган. Лекин бу билан турнирнинг савияси тушиб кетгани йўқ. Муҳими, ҳаммага ўзини кўрсатиш учун имконият берилади. Энди бир ўйлаб кўринг, ўсмирлар ўртасидаги Осиё чемпионатини қай тарзда кўрдик? Охирги ўйинларда ҳатто стадионда жой топишга ҳам қийналиб қолмадикми? Бу турнир савияси жудаям юқори эмасди. Фақат реклама яхши бўлди. Бизнингча, Кубок ўйинларини ҳам худди Осиё чемпионати каби реклама қилсак, ўйлаймизки албатта кутилган натижага эришамиз.
Раҳим ЮСУФ АЛИ
Манба: FutGOL газетаси
|
|
Категория: Ўзбек футболи |
Просмотров: 682 |
Добавил: 11x11
| Рейтинг: 0.0/0 |
| |
 | |  |
|
